Պ.Ի.Չայկովսկի: Սիմֆոնիա թիվ 4, ֆա մինոր, երկ 36 (1877 թ.)
Առաջին կատարումը՝ 1877 թ., Մոսկվա, դիրիժոր՝ Ն.Ռուբինշտեյն: Կոմպոզիտորի այս հռչակավր սիմֆոնիան նրա երկարատև մտորումների արդյունք էր կյանքի իմաստի, ճակատագրի, բարի և չար ուժերի պայքարի մասին: Կերպարների հարուստ աշխարհ ներառնող սիմֆոնիայի չորս մասերում առանձնահատուկ դեր ունի «ճակատագրի թեման»,